BIOLOŠKE OSNOVE ČUVANJA VOĆA

Čuvanje plodova voćaka ima za cilj da reši protivrečnost između sezonskog i kvarljivog karaktera voća, sa jedne strane i neophodnost njegovog neprekidnog korišćenja u ishrani u svežem stanju sa druge strane. Taj cilj mora biti ostvaren bez ikakvog pogoršanja kvaliteta.
Čuvanje plodova zasniva se na usporavanju dozrevanja, odnosno svih fizioloških i biohemijskih procesa, koji pri tome ne prestaju. Ukoliko se to uspešnije postigne, utoliko će se plodovi duže očuvati u svežem i kvalitetnom stanju.
U dužem vremenskom periodu u našoj zemlji se uspeh čuvanja voća vezivao isključivo za objekte, odnosno hlađena skladišta u kojima su plodovi čuvani, kao i za uslove koji u njima vladaju. Međutim, problemi sa kojima su se suočavali kolege tehnolozi u hladnjačama sve više su ukazivali na neophodnost poznavanja bioloških osobina voća, njihovog porekla, kao i uslova u kojima je ono gajeno.
Danas se pouzdano zna na bazi mnogobrojnih egzaktnih istraživanja, da bi se plodovi voćaka dugo i kvalitetno čuvali, neophodno je dobro poznavanje sledećih činilaca:
• Uticaj bioloških svojstava ploda, ekoloških uslova i tehnologije gajenja na kvalitet plodova za vreme čuvanja.
• Način-tehnologije kojima se obezbeđuje da se plodovi voćaka posle berbe, što bolje sačuvaju do momenta korišćenja.
• Moguće promene na plodovima voćaka u toku čuvanja i posle iskladištenja uslovljene tehnologijom gajenja, odnosno tehnologijom čuvanja.
Uspeh čuvanja voća je veći, ako se dobro poznaju sve navedene komponenta.
Zbog toga će se u ovoj monografiji biološki činioci, kao i ekološki uslovi i način gajenja voćaka detaljno analizirati, kako bi se što jasnije predočio njihov uticaj na dužinu i kvalitet čuvanja plodova, ne umanjujući ni jednog trenutka značaj hlađenih skladišta, odnosno režima koji u njima vladaju na trajašnost voća.
Sadržajem ove knjige su obuhvaćena neka opšta znanja, kao što su: klasifikacija voćaka, morfološke karakteristike ploda voćaka i odlike kvaliteta ploda, odnosno hemijski sastav voća i td., koji su neophodni u sagledavanju značaja: bioloških činilaca (vrste, sorte, podloge, načina postanka ploda, kao i fiziološke uloge mineralnih elemenata) na kvalitet i trajašnost ploda, odnosno ekoloških uslova i tehnologije gajenja (agro, pomotehničkih mera i berbe) na kvalitet i trajašnost plodova.
Obzirom da plod voćaka nastavlja da živi i nakon berbe i da se u njemu dešavaju različite fiziološke i biohemijske promene, u knjizi će se obraditi i svi značajni postupci posle berbe koji predhode čuvanju plodova (predhlađenje plodova, sortiranje, pakovanje, transport i dr.), kao i tipovi hlađenih skladišta, fizički uslovi koji u njima vladaju, kao i osnovni principi skladištenja.
Posebna pažnja je posvećena fiziološkim karakteristikama dozrevanja voća, kao i nepovoljnim promenama, tzv. «fiziološkim bolestima» plodova, koje se javljaju u toku i nakon skladištenja plodova, uzroku njihove pojave, kao i načinima njihovog sprečavanja.
Na kraju knjige posebno biće obrađen režim čuvanja plodova najvažnijih kontinentalnih, suptropskih i tropskih voćaka.